Emfasis Non-Profit: Μια γέφυρα αλληλεγγύης για τους αστέγους και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες

Από το 2013, η Emfasis Non-Profit στέκεται δίπλα στους ανθρώπους που βιώνουν την αστεγία και τον κοινωνικό αποκλεισμό, προσφέροντας υποστήριξη, ανακούφιση και ελπίδα. Με μια αφοσιωμένη ομάδα επαγγελματιών και εθελοντών, η οργάνωση εφαρμόζει την καινοτόμο μεθοδολογία του Social Streetwork, φέρνοντας την κοινωνική φροντίδα απευθείας σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο.

Η Emfasis στηρίζει άτομα που ζουν σε κατάσταση δρόμου, οικογένειες που αντιμετωπίζουν συνθήκες φτώχιας, μοναχικούς ηλικιωμένους που κινδυνεύουν να μείνουν άστεγοι, καθώς και μακροχρόνια ανέργους. Με τη βοήθεια εξειδικευμένων streetworkers (ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί) και εκπαιδευμένων εθελοντών, η οργάνωση παρέχει ψυχοκοινωνική, εργασιακή και οικογενειακή συμβουλευτική, καθώς και άμεση ανθρωπιστική βοήθεια μέσω τριών Κινητών Μονάδων Στήριξης.

Η Emfasis λειτουργεί χωρίς κρατική ή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, στηριζόμενη αποκλειστικά σε ιδιώτες δωρητές, εταιρείες και κοινωφελή ιδρύματα.

Αυτή η ανεξαρτησία επιτρέπει στην οργάνωση να ανταποκρίνεται άμεσα και αποτελεσματικά στις ανάγκες των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.

Με βασικό πεδίο δράσης την Αττική, την Αθήνα και τον Πειραιά, η Emfasis έχει επεκτείνει τη βοήθειά της και σε περιοχές που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές, όπως το Μάτι, η Βόρεια Εύβοια, η Ρόδος και η Θεσσαλία.

Από το 2023, με το πρωτοποριακό πρόγραμμα EmfaSEAs, η ομάδα ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα, μεταφέροντας τη μεθοδολογία του Streetwork και προωθώντας τις αξίες του εθελοντισμού.

Με κεντρικό μήνυμα “Υποστηρίζουμε - Ανακουφίζουμε - Ενδυναμώνουμε”, η Emfasis λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων και της υπόλοιπης κοινωνίας. Παράλληλα, προάγει την ορατότητα των αστέγων και συμβάλλει στην αποστιγματοποίησή τους, προσφέροντας όχι μόνο βοήθεια, αλλά και μια δεύτερη ευκαιρία για μια αξιοπρεπή ζωή.

Η κοινωνιολόγος κ. Μαρία Νικολάου μίλησε στη “Νέα Κρήτη” και το neakriti.gr περιγράφοντας πτυχές του προβλήματος της αστεγίας και, όπως τονίζει με έμφαση, πρόκειται για απλούς, φυσιολογικούς ανθρώπους, ενώ το μόνο που αλλάζει είναι ο τόπος που κοιμούνται.

Ανοίγουν την αγκαλιά τους σε όλους όσοι έχουν ανάγκη, ενώ το “στοίχημα” αποτελεί οι άστεγοι να τους εμπιστευτούν σε σύντομο χρόνο, καθώς υπάρχουν και περιπτώσεις που χρειάστηκαν ακόμη και δύο χρόνια για να... χτιστεί σε γερά θεμέλια η εμπιστοσύνη.

* Πόσα χρόνια ασχολείται η ομάδα Emfasis με το κοινωνικό αυτό πρόβλημα; Και τι έχετε διαπιστώσει;

«Η αστεγία έχει πολλές όψεις, ορατές και αόρατες. Δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους που βλέπουμε να κοιμούνται στα παγκάκια, αλλά κι εκείνους που ζουν σε συνθήκες επισφάλειας, στα όρια της φτώχιας. Είναι άνθρωποι χωρίς ρεύμα, που αναγκάζονται να φιλοξενούνται προσωρινά, που έχουν πληγεί από φυσικές καταστροφές ή που βρίσκονται αντιμέτωποι με έξωση, χωρίς να έχουν πού να πάνε.

Η ομάδα μας δραστηριοποιείται σε όλη την Αττική, εξυπηρετώντας πάνω από 20 δήμους. Παράλληλα, έχουμε επεκτείνει τη δράση μας και εκτός Αττικής, σε περιοχές όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Σαλαμίνα, η Πάτρα, η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα και η Θεσσαλία, όπου τους τελευταίους 15 μήνες βρισκόμαστε στο πλευρό των πληγέντων από τις πλημμύρες. Επίσης, μετά τις μεγάλες πυρκαγιές, έχουμε παρέμβει και στην Εύβοια.

Η Emfasis λειτουργεί από το 2013, μετρώντας ήδη 12 χρόνια προσφοράς. Η αστεγία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Οποιοσδήποτε μπορεί να βρεθεί σε αυτή την κατάσταση ανά πάσα στιγμή. Οι λόγοι είναι πολλοί και διαφορετικοί: οικονομικοί, κοινωνικοί, προσωπικοί. Έχουμε δει ανθρώπους με υποστηρικτικό περιβάλλον που κατάφεραν να σταθούν ξανά στα πόδια τους, αλλά και άλλους που, παρά τις προσπάθειες, δυσκολεύονται να ξεφύγουν από αυτήν την πραγματικότητα. Η οικονομική κρίση έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αύξηση του φαινομένου».

* Θα ήθελα να μας περιγράψετε την καθημερινότητα στο σπουδαίο έργο που επιτελείτε.

«Η βασική μεθοδολογία μας είναι το Street Work, δηλαδή η προσέγγιση των ανθρώπων εκεί όπου βρίσκονται. Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά μας από τις κοινωνικές υπηρεσίες, στις οποίες ο άνθρωπος πρέπει να πάει ο ίδιος και να περιμένει στην ουρά. Εμείς πηγαίνουμε κοντά τους, είτε κοιμούνται σε ένα παγκάκι, σε χαρτόκουτες, σε πλατείες ή σε εγκαταλελειμμένα σπίτια.

Η ομάδα μας αποτελείται από πέντε βασικά μέλη, αλλά η συμβολή των εθελοντών είναι καθοριστική. Διαθέτουμε τρεις κινητές μονάδες υποστήριξης - μία στην Αθήνα, μία στη Θεσσαλία και μία για αποστολές σε άλλες περιοχές όπου υπάρχει ανάγκη.

«Το πρόβλημα ξεκινά από το στάδιο της ένταξης. Όταν ένας άνθρωπος δεν έχει έγγραφα, ταυτότητα, βεβαίωση αστεγίας που να πιστοποιεί την κατάστασή του από τον Δήμο, βοηθάμε και σε αυτό το κομμάτι, για να λυθεί το γραφειοκρατικό κώλυμα»

Στη Θεσσαλία, η κατάσταση είναι δραματική. Πολλοί άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να μετακινηθούν προς το κέντρο της Καρδίτσας, όπου τα ενοίκια είναι υψηλά και οι αποζημιώσεις που έχουν λάβει δεν επαρκούν. Υπάρχουν επίσης αρκετοί ηλικιωμένοι που είναι εντελώς αβοήθητοι.

Η κύρια αρχή μας είναι η ανακούφιση. Προτεραιότητά μας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι δεν πεινούν, δεν κρυώνουν και δε διψούν. Στη συνέχεια, προχωρούμε στην κινητοποίηση, προσπαθώντας να τους εντάξουμε σε ένα εξατομικευμένο πλάνο παρέμβασης, βασισμένο στις πραγματικές τους ανάγκες και επιθυμίες.

Η εμπιστοσύνη είναι το θεμέλιο αυτής της σχέσης. Είναι το Α και το Ω. Αυτή η σχέση για να “χτιστεί” μπορεί να χρειάζεται από λίγα λεπτά μέχρι και δύο χρόνια. Όταν, δηλαδή, ο άνθρωπος αισθανθεί ότι είναι έτοιμος. Κάποιοι άνθρωποι μάς εμπιστεύονται αμέσως, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκαν ακόμη και δύο χρόνια. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό, καθώς πολλοί έχουν πέσει θύματα εκμετάλλευσης στο παρελθόν. Όταν καταφέρουμε να “χτίσουμε” αυτή τη σχέση, περνάμε στο επόμενο στάδιο, που είναι η ενδυνάμωση, ώστε να μπορούν να γίνουν όσο το δυνατόν πιο αυτόνομοι. Δε θέλουμε να είμαστε το δεκανίκι κανενός. Θέλουμε να τους δώσουμε τα εφόδια για να σταθούν στα πόδια τους».

* Πώς γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας αυτής της ομάδας;

«Ξεκίνησε από δύο συνιδρυτές και συγκεκριμένα την κ. Μαρία Καρρά και τον κ. Απόστολο Βαφέα, οι οποίοι και παραμένουν εδώ και 12 χρόνια.
Για αρκετό καιρό ήταν κάτοικοι του εξωτερικού. Ερχόντουσαν στην Ελλάδα και αντίκριζαν την κατάσταση και ως Έλληνες που θέλουν να βοηθήσουν με κάποιο τρόπο τον τόπο τους, άρχισαν σιγά-σιγά να κάνουν κάποιες μικρές κινήσεις για να βοηθήσουν τους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Από το να μοιράζουν φαγητό μέχρι οτιδήποτε. Όλο αυτό τελικά “άνθισε” πάρα πολύ και σε περισσότερους τομείς και είναι αυτό ονομάζουμε Emfasis. Έμφαση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

* Από το 2013, οπότε ξεκινήσατε, μέχρι το 2025 που διανύουμε, το πρόβλημα είναι τεράστιο;

«Ένα από τα προβλήματα είναι ότι δεν έχει γίνει ουσιαστική καταμέτρηση των ανθρώπων που μένουν έξω στους δρόμους. Ένας καθηγητής μου έλεγε ότι δεν έχω καταμετρήσει, δεν μπορώ να το δω και, αν δεν το δω, δεν το αναγνωρίζω. Και αν δεν το αναγνωρίσω, δεν έχω τεχνικές αντιμετώπισης. Δεν υπάρχει ουσιαστική καταγραφή-έρευνα. Υπάρχει αύξηση του φαινομένου και, δυστυχώς, πολλοί συνάνθρωποί μας κινδυνεύουν να βρεθούν στον δρόμο.

Επίσης, βλέπουμε άτομα που ήταν στον δρόμο και που φιλοξενήθηκαν σε σπίτια, στο πλαίσιο προγράμματος, να κινδυνεύουν να βρεθούν ξανά στον δρόμο. Λαμβάνουν τη βοήθεια και ξεκινάνε και πάλι από το μηδέν.

Όπως καταλαβαίνετε, δεν υπάρχουν ουσιαστικές παρεμβάσεις. Επίσης, άτομα που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα, δυστυχώς δεν μπορεί να ενταχθούν και δεύτερη φορά ή δεν έχουν προτεραιότητα. Άρα, οι άνθρωποι που βρίσκονται στον δρόμο παραμένουν στον δρόμο.
Πρέπει να γίνει μια σοβαρή καταγραφή, για να δούμε το μέγεθος του προβλήματος. Έχει σημασία από εδώ και πέρα, πόσοι άνδρες, πόσες γυναίκες, πόσα παιδιά, έτσι ώστε να διαμορφωθεί μια εικόνα σε σχέση με τις δομές που είναι αναγκαίες να δημιουργηθούν».

* Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε ότι ο Συνήγορος του Πολίτη ζήτησε τη σφράγιση του Πολυδύναμου Κέντρου Αστέγων του Δήμου Αθηναίων, καθώς από την αυτοψία προέκυψε σοβαρό πρόβλημα ύπαρξης κοριών και τρωκτικών, ελλιπής καθαριότητα, πρόβλημα προσβασιμότητας από άτομα με κινητικές δυσκολίες και άλλες διαπιστώσεις. Εσείς τι εικόνα έχετε;

«Διαχρονικά και καθ’ όλη την παρουσία μας στον δρόμο, οι πληροφορίες που λαμβάνουμε από τους ανθρώπους που εξυπηρετούμε είναι πως οι συνθήκες είναι ελλιπείς, π.χ. αρκετές φορές δε λειτουργεί ο ανελκυστήρας κ.ά.

Επιπλέον, από την έναρξη της λειτουργίας του Υπνωτηρίου έχουμε ακούσει για κοριούς, κάτι που επαναλαμβάνεται αρκετά χρόνια. Η συνύπαρξη των ανθρώπων εσωτερικά του Υπνωτηρίου, επίσης από τις μαρτυρίες ωφελουμένων, φαίνεται να δημιουργεί ανασφάλεια, ενώ έχουμε ακούσει και για κρούσματα κλοπών π.χ.

Όπως και να έχει, μετά την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, θα ήταν καλό και δόκιμο να παρθούν ριζικές αποφάσεις και να επέλθουν λύσεις, ακόμα κι αν αυτό σημάνει την προσωρινή διακοπή του Υπνωτηρίου».

* Τι σας λένε οι άστεγοι;

«Το πρόβλημα ξεκινά από το στάδιο της ένταξης. Όταν ένας άνθρωπος δεν έχει έγγραφα, ταυτότητα, βεβαίωση αστεγίας, που να πιστοποιεί την κατάστασή του από τον Δήμο, βοηθάμε και σε αυτό το κομμάτι, για να λυθεί το γραφειοκρατικό κόλλημα, και γι’ αυτό έχουμε ζητήσει την παρέμβαση και των υπουργείων. Πρέπει να γίνουν ιατρικές εξετάσεις για να διαπιστωθεί η υγεία του και αν υπάρχει κάποιο μεταδιδόμενο νόσημα. Επίσης, ο άστεγος μπορεί να μην έχει ΑΜΚΑ ή να μη γνωρίζει τη σχετική διαδικασία, ενώ κατά την άποψή μου δεν έχει αποσαφηνιστεί η λέξη... αυτοεξυπηρετούμενος. Δηλαδή, μπορεί να τον βλέπω να περπατάει, όμως σε υπνωτήρια και ξενώνες ίσως να μην τον δεχτούν, διότι δεν τον θεωρούν αυτοεξυπηρετούμενο. Ένα άλλο πρόβλημα αφορά τις κουκέτες που διαθέτουν πολλά υπνωτήρια και ξενώνες. Πώς θα ανέβει ο 60άρης πάνω στην κουκέτα;».

* Τι εικόνα έχετε για το νησί μας;

«Ήρθαμε πέρυσι στην Κρήτη, στο πλαίσιο ενός προγράμματος ανάπτυξης δεξιοτήτων, των ενασχολούμενων με ευάλωτες ομάδες και αστέγους. Διοργανώσαμε και μία ημερίδα στο Ηράκλειο. Γενικώς, πιστεύουμε στη δικτύωση και στην κοινότητα, και καταφέραμε να φέρουμε πολλές οργανώσεις μαζί. Είχαμε και μια δράση με το συσσίτιο. Μοιράσαμε φαγητό, προσεγγίσαμε αστέγους και τους καθοδηγήσαμε. Κάνανε street work. Ήταν κάτι πολύ σημαντικό.

Διαπιστώσαμε και μια άγνοια στους ανθρώπους, γιατί είτε δεν έχουν τη γνώση, είτε δεν έχουν τα μέσα, είτε δεν έχουν ίντερνετ για να ενημερωθούν για διάφορα ζητήματα.

Αυτό που αντιληφθήκαμε ήταν ότι ορισμένες οργανώσεις δε γνώριζαν κάποιες άλλες οργανώσεις. Από την άλλη όμως, αντιληφθήκαμε μεγάλη κινητοποίηση από άτυπες ομάδες».

* Για τις περιπτώσεις αστέγων που αρνούνται τη βοήθεια των ειδικών, ποια είναι η άποψή σας; Και τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα;

«Βεβαίως, υπάρχουν και αυτές οι περιπτώσεις. Θέλουν τον χρόνο τους. Είναι απλοί φυσιολογικοί άνθρωποι και το μόνο που αλλάζει είναι ο τόπος που κοιμούνται. Από εκεί και πέρα, πρέπει να λειτουργεί και το κράτος πρόνοιας. Χρειάζονται δομές φιλοξενίας, πέρα από τα προγράμματα στέγασης και επανένταξης. Οι άνθρωποι αυτοί θέλουν στήριξη για να προσαρμοστούν σε ένα νέο περιβάλλον».

* Υπάρχουν περιπτώσεις άστεγων που στάθηκαν ξανά στα πόδια τους;

«Βεβαίως. Ένας άνθρωπος μού είπε ότι... “όλοι θέλουμε μια ώθηση”. Όλοι θέλουμε ένα... μπαλόνι, μια... ώθηση για να βγούμε από τη δύσκολη κατάσταση. Ένα τσακ. Δεν είναι ακατόρθωτο».

* Πώς αντιδρούν οι άστεγοι όταν αντικρίζουν μέλη της εθελοντικής σας ομάδας;

«Τα μέλη της ομάδας μας τυγχάνουν θερμής αντιμετώπισης από τους αστέγους, με αγκαλιές και με άλλους τρόπους αγάπης. Ορισμένοι μάς έχουν χαρακτηρίσει ως τον άγγελό τους.

Υπάρχει και η ομάδα γυναικείας ενδυνάμωσης. Είναι κάτι που έχουν μεγάλη ανάγκη οι άνθρωποι. Κάνουμε διάφορες ομάδες, προσπαθούμε να τους εξυπηρετήσουμε σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο. Είναι αυτό που λέμε, η αξία της επανένταξης».

* Ποιο είναι το προφίλ των αστέγων; Σας έχουν ζητήσει κάτι;

«Είναι απλοί, καθημερινοί, φυσιολογικοί άνθρωποι. Έχουμε δει κυρία που υπέστη έξωση να βρίσκεται στον δρόμο, φορώντας το καπέλο και τη γούνα της. Μου λέει “δεν κρυώνω”. Έχουμε δει κύριο με κουστούμι, ενώ αυτό που μας ζήτησε ήταν “κολόνια”. Τι θέλεις; “Κολόνια”. Ήθελε να μυρίζει όμορφα. Ναι, του δώσαμε κολόνια. Επίσης, άλλοι άστεγοι μάς ζήτησαν τάβλι, επιθυμία βεβαίως που ικανοποιήσαμε. Είναι ένα μέσο κοινωνικοποίησης και κάνει καλό και στην ψυχική υγεία. Ακόμη, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουμε αντιληφθεί ότι, μετά από παρτίδες τάβλι, γίνεται πιο εύκολα η συνοδεία των αστέγων στην εφορία για την έκδοση του απαραίτητου πιστοποιητικού. Άλλοι άστεγοι μάς ζητούν βιβλία».

Η προοπτική επανένταξης - Στόχος είναι η οριστική λύση στο πρόβλημα

* Υπάρχει αισιοδοξία στους άστεγους ότι θα βρουν κάποια στιγμή τον δρόμο τους;

«Όπως είμαστε κι εμείς κάποιες φορές αισιόδοξοι και απαισιόδοξοι, έτσι είναι και εκείνοι. Μπορώ να σας πω ότι κάποια στιγμή η ψυχολογία μου ήταν χάλια για διάφορους προσωπικούς λόγους και βγήκα βάρδια. Ένας άνθρωπος με ανέβασε ψυχολογικά γιατί ήταν τόσο αισιόδοξος.
Αυτές οι στιγμές μάς δίνουν δύναμη για να συνεχίσουμε. Το να βλέπουμε ανθρώπους που κάποτε ήταν “αόρατοι” για την κοινωνία να ξαναστέκονται στα πόδια τους είναι η μεγαλύτερή μας ανταμοιβή.

Αξίζει, τέλος, να αναφέρω ότι λειτουργεί χορωδία αστέγων. Έχουμε πραγματοποιήσει παράσταση στο Ωδείο Αθηνών και πραγματικά είχαν κατενθουσιαστεί, διότι ήταν το όνειρό τους. Αυτό έγινε πριν κάτι μήνες. Αντίστοιχες παραστάσεις έχουν πραγματοποιηθεί και στο Μέγαρο Μουσικής. Έχουμε 2 τενόρους, οι οποίοι μένουν στους δρόμους πολλά χρόνια».

Περιπτώσεις που συγκλόνισαν

* Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις ανθρώπων-αστέγων που σας έχουν συγκλονίσει;

«Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις, ωστόσο ξεχωρίζω την περίπτωση ενός ανθρώπου που κοιμόταν στον δρόμο, παρά το γεγονός ότι ίδιος διέθετε σπίτι. Όμως, πίσω από την ιστορία του υπάρχουν συγκλονιστικές πτυχές της ζωής του. Την ημέρα των γενεθλίων του, η γυναίκα του, η οποία είχε ρεπό, μαζί με το κοριτσάκι τους, ξεκίνησαν από το σπίτι για να πάνε στη δουλειά του για να του κάνουν έκπληξη με μια τούρτα. Στη διαδρομή προς το εργοστάσιο, έχασαν τη ζωή τους σε τροχαίο, μετά από σύγκρουση με νταλίκα.

Ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν ήθελε να ξαναμπεί στο σπίτι όπου ζούσε με τη γυναίκα και την κόρη του. Δεν άντεχε. Συνέπεια να κοιμάται στους δρόμους για πέντε περίπου χρόνια και αφού πέρασε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, τελικά καταφέραμε να τον πείσουμε ώστε να μεταφερθεί σε υπνωτήριο.

Είναι κάπως... αυτοτιμωρία, ενώ σε κάποιες άλλες περιπτώσεις οι άνθρωποι... αυτοστιγματίζονται. Είναι η αξιοπρέπεια και η υπερηφάνεια των ανθρώπων αυτών, ώστε να μη μάθουν κάποιοι συνάνθρωποί τους τη δυσάρεστη θέση στην οποία βρίσκονται οι ίδιοι».

‍

Πηγή: neakriti.gr